Ankebut Group International

Uluslararası ceza hukukunun kapsamına hangi alanların girdiğine ve bunun nasıl adlandırılacağına ilişkin öğretide üç farklı görüş bulunmaktadır. Ülkemiz ceza hukuku öğretisinde de yaygın olan birinci görüşe göre, belirttiğimiz ilk iki alanın aslında ulusal ceza hukukunun bir parçası olduğu, yalnızca üçüncü alanın gerçek anlamda uluslararası ceza hukukunun konusunu oluşturduğu ifade edilmektedir. Ayrıca Fransa, İtalya, Almanya ve İspanya’da da ceza hukuku öğretisinin ağırlıklı olarak bu görüşte olduğu belirtilmektedir. Bu ayrım bakımından üçüncü alnın uluslararası hukukun cezai boyutunu, ilk iki alanın ise ulusal ceza hukukun uluslararası boyutunu ele aldığı ifade edilmektedir. Türk Ceza Hukuku öğretisinde kavram karmaşasının önlenmesini için bu konuda farklı terim önerileri getirilmiştir. Bunlar içinde en çok kabul göreni “Milletlerarası (Uluslararası) Ceza Hukuku” ile “Devletlerarası Ceza Hukuku” ayrımıdır. Bu ayrım bakımından, üçüncü alanı devletlerarası ceza hukuku kavramı oluşturmakta, ilk iki alan ise milletlerarası ceza hukuku kavramıyla karşılanmaktadır.

Bu konudaki ikinci görüş ise uluslararası ceza hukuku şle uluslararası sınır aşan ceza hukuku ayrımıdır. Buna göre uluslararası sınır aşan ceza hukukunun ilgi alanını insan ticareti, göçmen kaçakçılığı, uluslararası uyuşturucu ticareti, suç gelirlerinin aklanması, bilişim suçları gibi belli bir ülke ya da ülkeler arasında işlense bile uluslararası toplum açısından zararlı etkileri olan ve uluslararası alanda ele alınması gerekli olan, belli bir önem arz eden suçlar oluşturmaktadır. Bu görüşte olanlar 1990’lı yıllarda uluslararası ceza mahkemeleri kurulana kadar uluslararası ceza hukuku kavramıyla genellikle, ulusal hukukların sınır aşan suçlarının kastedildiğini ifade etmektedirler. Söz konusu yazarlara göre bu iki kavram arasındaki farkı ise uluslararası ceza hukuku ile uluslararası hukukun cezai boyutunun ifade edilmesi, sınır aşan ceza hukuku ile ulusal ceza hukuklarının uluslararası boyutunun kastedilmesi oluşturulmaktadır. Nitekim iki kavram arasındaki farklılığı ortaya koyan benzer ifadelere Alman Ceza Hukuku’nda da, Fransız Ceza Hukuku’nda ve İspanyol Ceza Hukuku’nda da şeklinde görmek mümkündür.

Buna göre gerçek anlamda uluslararası bilişim suçu oluşturmayan bu eylemleri önlemek ve cezalandırmak için çeşitli uluslararası anlaşmalar olmasına rağmen, bunların etkili olması ulusal hukuklarda söz konusu sözleşmelere uygun olarak suç tiplerinin oluşturulmasına bağlıdır. Söz konusu suçların soruşturulması  ve kovuşturulması da ulusal makamlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Nitekim bilişim suçları da buna tipik bir örnek oluşturmaktadır. Bu bağlamda sınır aşan ceza hukukunun konusu da; sınır aşan şekilde işlenen suçların ulusal hukuklar tarafından cezalandırılmasının sağlanması neticesinde uluslararası hukuk tarafından dolaylı olarak cezalandırılması oluşturulmaktadır. Bunun yanında ceza yasalarının yer bakımından uygulanması ve uluslararası adli yardımlaşma kurallarının tamamının sınır aşan ceza hukukunu oluşturduğu ifade edilmektedir.

Bu konudaki son görüş ise uluslararası ceza hukukunu bir bütün olarak kabul etmekte, ilk iki görüşteki ayrımları yapmaksızın her üç alanın bütünün uluslararası ceza hukukunu oluşturduğunu belirtmektedir. Bu görüşü savunanlara göre uluslararası ceza hukuku ayrımına konu oluşturan her iki hukuk dalı da yabancılık unsuru taşıyan suçlarla ilgili olup, her ikisinin de kaynakları arasında uluslararası adli iş birliği alanlarının yalnızca bir iç hukuk sorunu olduğu yönündeki görüş tutarlı değildir. Dolayısıyla bu üç alanın birlikte ele alınarak bunları içeren bir üst kavram olan uluslararası ceza hukuku başlığı altında işlenmesi gerekmektedir. Buna göre uluslararası ceza hukuku, uluslararası hukukun öngördüğü suçları, bunları yargılayacak mahkemelerin esasa ve usule ilişkin uygulayacakları kuralları ve bir ya da daha çok yabancılık unsuru taşıyan suçlarla ilgili cezai sorunları uluslararası düzeyde adil ve boşluk bırakmadan çözmek üzere uluslararası iş birliğini düzenleyen bir hukuk dalıdır.